De projecten De Intense Stad, Intense Laagbouw, BouwJong!, Wonen in Stadshart en het recente Sponsland: Groningen kent een rijke traditie van architectuur- en ontwikkelmanifestaties.
Op vrijdag 3 september 2021 lanceerde de gemeente Groningen hun opvolger: Bouw Anders. Wethouder Roeland van der Schaaf presenteerde de onderliggende ambities van Bouw Anders. Naast de wethouder schoof ook stadsbouwmeester Nathalie de Vries aan. Zij legde de lat op hoogte en benoemde een aantal inspirerende voorbeelden van (recente) ontwikkelingen waar wij ons voordeel mee kunnen doen. Met Bouw Anders-inspirator Patrick van der Klooster namen zij de intenties en ambities door. Ook vernamen we zijn eerste bevindingen rond de opgave en de locaties.
Bouw Anders volgt direct uit de recent verschenen Woonvisie:
Bezig met laden...
Laad het document opnieuw 
Openen in nieuwe tab De gemeente omschrijft het doel van de manifestatie als volgt: Met de manifestatie willen we een impuls geven aan de forse Groninger woningbouwopgave. De focus ligt op kwaliteit en betaalbaarheid. Kwaliteit in architectuur, leefomgeving en typologie. Deze thema’s komen in alle locaties terug; het zijn de hoofdrolspelers.
In plaats van appartementen van 55 m2 met één slaapkamer gaan we voor goede seniorenwoningen, voor meergezinshuizen en andere gezinshuizen, maar ook voor gemengde woonconcepten. Zo willen we bouwen aan een mooier en beter Groningen met aangename wijken, buurten en dorpen. Plekken waar iedereen met plezier woont. Groninger woonkwaliteit, daar zetten we op in.
Tijdens de kick-off lichtten we alvast een aantal locaties uit die exemplarisch zijn voor de opgave. Die lijst met locaties kan alleen maar langer worden. Wat dat betreft wordt deze manifestatie anders dan anders: het wordt meer een proces. Een beweging waarbij steeds nieuwe projecten, passend bij de ambities van Bouw Anders, kunnen aanhaken. En juist daar hebben we jullie hard voor nodig. Dus denk en doe mee!
Per locatie kan de nadruk op andere doelgroepen liggen, of op een mix van doelgroepen. Daarbij zitten starters, gezinnen en ouderen op de eerste rij. Met Bouw Anders gaan we op zoek naar nieuwe woningen en woonconcepten die diversiteit en kwaliteit toevoegen en de stroom aan ‘eenheidsworst’ doorbreken.
Locatie: Laan van de Vrede – Canadalaan
Positie in de stad
De locatie is gelegen aan de zuidkant van de stad, net onder de zuidelijke ringweg en naast het Noord Willemskannaal. Het is gelegen aan de uiterste noordpunt van Corpus den Hoorn, een van de eerste wijken van Groningen opgebouwd uit de karakteristieke naoorlogse strokenbouw.Door de ligging aan de ringweg is de locatie een zichtlocatie, potentieel visitekaartje voor de stad. Dit wordt versterkt door de ligging aan het park langs de oevers van het Noord Willemskanaal en het Julianaplein (het grote verkeersknooppunt A7-A28) aan de overkant. Hoewel gelegen aan de ringweg is de locatie nog niet goed bereikbaar integendeel.
De autobereikbaarheid gaat via de Laan van de Vrede naar de stadsradiaal Paterswoldseweg. De autoweg is te bereiken via de Laan Corpus den Hoorn of Springerlaan naar respectievelijk A7- A28 of ring west. Voor de fiets is de verbinding beter nabij de stadsradialen Paterswoldseweg en Hoornse Dijk. Deze laatste route loopt door de groen/blauwe en recreatieve structuur van de stad in zuidelijke richting de stad uit naar het Paterswoldsemeer en verder.
Positie in de wijk
Karakteristiek aan de naoorlogse strokenbouw en stempelwijken zijn de groene rafelranden. De rafels zijn veelal ingevuld als een park rond het gebied en veelal gelegen aan de infrastructuur die de grens van het de wijk definieert. Deze locatie ligt aan een zo’n gebied, in de hoek aan de ringweg en aan de andere kant aan het kanaal. In deze gebieden zijn vaak bijzondere gebouwtypes die niet in de basisstempel of de wijkcentra bevinden. Ondanks de heersende rationele stedenbouw is het plangebied tussen de Paterswoldseweg
en het Noordwillemskanaal zeer gevarieerd de bijzondere vorm van het gebied met de slingerende structuren. De openbare ruimte en stroken veranderen daardoor regelmatig van richting.
Op de kruising van de Paterwoldse weg en Laan van de Vrijheid-Overwiningsplein bevind zich het wijkcentrum in het midden van de wijk. Langs de rand van de wijk veel kantoren, bedrijven scholen en sportvoorzieningen. Ondanks de diversiteit is de oorspronkelijke opzet nog behoorlijk intact en de kwaliteit van de architectuur behoorlijk hoog, zo wel de oorspronkelijke als de latere toevoegingen en wijzigingen.
De locatie ligt zoals gezegd op een zichtlokatie van de verschillende stedelijke structuren. Het is het eerste gebouw dat de fietser tegenkomt als hij langs het kanaal naar het gebied komt, een drukke route vanuit zuidwest Groningen. De bebouwing ligt aan een parkstrook dat onderdeel is van de groen/ blauwe radiaal. In dit park wisselen groene kamers met verschillend gebruik elkaar af, omzoomd met bomen en struiken. Soms gaat dat gepaard met bebouwing, Deze is de laatste 30 jaar toegenomen. Lastig met dergelijke bebouwing is de alzijdige openheid. Dat komt de aantrekkelijkheid van het park niet ten goede.
Programma
Inleiding
De Laan van de Vrede ligt in Corpus den Hoorn. In deze buurt wonen ongeveer 4.500 inwoners in 2.800 woningen. In de wijk wonen relatief veel oudere eenpersoonshuishoudens. Circa 21% van de bewoners is ouder dan 65 jaar. De bebouwing kenmerkt zich door het hoge aandeel gestapelde bouw. Het aandeel huur is 70%. Van de huurwoningen is 46% in eigendom van corporaties. Bewoners betalen relatief veel huur voor hun woning (huurqoute). In Corpus den Hoorn ontbreekt het gevoel van meedoen. Er zijn weinig inwoners lid van een sportvereniging en een wijkgebouw wordt gemist in de wijk.
Opgaven
Uit het voorgaande kunnen enkele opgaven worden onderscheiden: meer diversiteit in woningtypologieën, doorstroming en verbetering van de sociale cohesie. Het aandeel sociale huur is in Corpus den Hoorn en de omliggende buurten hoger dan het gemeentelijk gemiddelde. Voor Corpus den Hoorn mag het percentage sociale huur afnemen (< 30%).
Programma
Het programma zal grotendeels bestaan uit woningen voor (jonge)ouderen en starters. De voor noemde doelgroepen kunnen gemengd worden. Hier liggen kansen voor zowel gestapelde bouw als grondgebonden woningen. De gestapelde bouw zal zich meer concentreren aan de ringweg en de grondgebonden woningen zorgen voor aansluiting bij de huidige bebouwing. De typologieën moeten echter wel een aanvulling zijn op het hoge aandeel gestapelde bouw in de buurt. Een mogelijk variant zou zijn een tweelaagse benedenwoning met daarboven tweelaagse bovenwoningen of appartementen. Wonen en zorg en groepswonen is tevens een waardevolle aanvulling. Combinatie met werken is hier ook voorstelbaar.
Om het gevoel van ‘meedoen’ te verbeteren liggen hier tevens uitdagingen om binnen het project (buurt)voorzieningen toe te voegen, bijvoorbeeld een gezamenlijke woonkamer, gezamenlijke logeerruimte, moestuin, werkruimten, sport, ed.
Samenvatting:
Programmatisch gezien biedt deze locatie de volgende kansen:
• Toevoegen van sociale huur, middenhuur en (betaalbare) koop;
• Aantrekken van (jonge)-ouderen en starters;
• Mix van typologieën: appartementen, grondgebonden, wonen en zorg, groepswonen en mix-use;
• Toevoegen van (buurt)voorzieningen: gezamenlijke woonkamer, gezamenlijke logeerruimte, moestuin, werkruimten, sport, ed.
Stedenbouw
Algemene kenmerken
De Gemeente Groningen is op zoek naar een architect/ stedenbouwkundige die een architectonisch plan kan maken voor de locatie Laan van de Vrede / Canadalaan. Op deze locatie staan nu nog twee enigszins gedateerde kantoorpanden. De kavelwordt geflankeerd door maatschappelijke voorzieningen zoals 2 basisscholen en een gymzaal, de ringweg, en woningbouw uit de vroege jaren 60. Eén van deze scholen ligt in een waardevolle parkzone langs de Hoornsedijk. De opgave is om een gefaseerde ontwikkeling voor te stellen waarbij een nieuw woongebouw kan worden samengevoegd met de nieuwbouw voor deze 2 scholen, waarbij het groengebied kan worden vrijgespeeld.
Motto: Contrastrijke invulling op snijvlak van buurt, ringweg en parkrand
Must haves
Vrijspelen van groen aan de Hoornsedijk
Langs het Noord Willemskanaal ligt de Hoornsedijk, welke het groen op bescheiden wijze de stad in trekt. Of de stedeling naar buiten begeleidt. Via het fietspad over de Hoornsedijk zijn bewoners binnen een paar minuten bij de Hoornseplas. In deze groenstrook is recreatief programma opgenomen, zoals een speelweide en een roeivereniging. Ook is er een dependance van basisschool De Tamarisk, in opgenomen. De bebouwing van deze school breekt de groenzone in stukken. De ambitie is om deze groenzone te herstellen, en zoveel mogelijk vrij te spelen van bebouwing en verharding. (zie ook: Groenplan Groningen, Vitamine G)
Integratie van wonen en onderwijs
Voor de Fiducciaschool lopen gesprekken om hun schoolgebouwen samen te voegen elders in de stad. Op de vrijgekomen plek kan dan op termijn basisschool De Tamarisk worden gebouwd. Hierdoor kan langs de Hoornsedijk extra groen worden vrijgespeeld. Maar hoe kan er een aanzienlijk woonprogramma en 1 basisschool op een beperkt bouwvlak worden gerealiseerd? De basisschool brengt zijn eigen programma van eisen mee, waarbij een aanzienlijk deel op de begane grond moet komen. Ook wenst de school een directe koppeling met de buitenruimte. Woningen en scholen moeten geen overlast van elkaar gaan ondervinden. Binnen de ontwikkeling dienen de woningen en de school hun eigen identiteit te krijgen, passend binnen één handtekening.
Vanzelfsprekende overgang van ringweg naar woonbuurt en van park naar stad
De schaal van de ringweg, en de nabijheid van het Julianaplein maken dat op dit niveau van de stad een hoog gebaar passend is. Een eventueel hoogteaccent is hier uit alle richtingen
goed zichtbaar, en dient zich dan ook alzijdig te presenteren. Tegelijkertijd ligt de zuid en westzijde van de kavel aan eenwoonbuurt waar eengezinswoningen en portieketageflats van 2-4 lagen hoog uit de wederopbouwperiode staan. Dat vraagt om een weloverwogen positionering van de toren, en een goede aansluiting op de overige bebouwing en programmering op de kavel met zijn omgeving. Uiteindelijk moet het plan niet alleen een verrijking zijn voor de skyline van de stad, maar ook een meerwaarde hebben voor de buurtbewoners.
Bezig met laden...
Wellicht kunnen de gemeentelijke plannenmakers bij de inrichting van het groen rekening houden met de wijze waarop gebruik wordt gemaakt van de voetpaden!
Zie onze eerdere berichtgeving over dit onderwerp: (NIET) fietsen in het park aan de Canadalaan!
Zie ook: Shared space of juist niet?