Bomenbeleid en Bomenstructuurvisie

Bomenbeleid

BRON: https://gemeente.groningen.nl/bomenbeleid

Groningen houdt van bomen.

Het beleid van de gemeente Groningen is erop gericht om zoveel mogelijk groen te behouden. Maar als de veiligheid in het geding is, is het helaas niet altijd mogelijk om bomen te laten staan.

Wanneer kapt de gemeente Groningen bomen?

Er zijn drie redenen.

1. Slechte gezondheid / boom is dood

Door gebrek aan ruimte hebben bomen in de stad soms te kampen met zuurstoftekort, droogte en wortelbeschadiging. Hierdoor is het voor een boom niet gemakkelijk om te groeien en kan de gezondheid van de boom afnemen. Vooral bomen in verharding kunnen het moeilijk hebben wanneer ondergronds niet voldoende ruimte is. Ook kan een boom een slechte gezondheid hebben na aantasting door ziekten en plagen of vanwege ouderdom.

Als de boom geen gevaar vormt voor zijn omgeving, laten we deze zo lang mogelijk staan. Vormt de boom wel een gevaar en staat de boom op een locatie met een ‘hoog tot matig risicoprofiel’, dan moeten we de boom kappen. Dit zijn bijvoorbeeld essen die langs een straat, fietspad of bij een winkelcentrum staan. Hoe drukker de locatie, hoe hoger het risico dat de boom schade of letsel kan veroorzaken. In sommige gevallen kan een boom langer blijven staan als deze bijvoorbeeld wordt gesnoeid.

Ook dode bomen kunnen gevaarlijk zijn. Daarom halen we dode bomen op drukke plekken weg. Op locaties met weinig risico op het ontstaan van schade of letsel laten we meestal de stam staan (spechtboom). Dode bomen zijn namelijk van waarde voor de natuur.

Oude populieren
Populieren zijn snelgroeiende bomen. Deze zijn in de jaren zeventig en tachtig aangeplant om woonwijken snel groen te maken. Het idee was om ze enkele jaren na aanplant te vervangen door langzamer groeiende, `duurzamere’ boomsoorten. Een populier is een boomsoort die erg groot wordt en na 50-70 jaar snel af begint te takelen.
In Groningen staan circa 7000 populieren. Dit zijn vaak grote, markante, soms zelfs monumentale bomen. De gezondheid hiervan neemt snel af. Ze hebben vaak dood hout, doorhangende takken en aantastingen door zwammen en schimmels. We inspecteren en snoeien deze populieren regelmatig. Maar daarmee voorkomen we spontane takbreuk niet. Steeds meer bomen zijn zo aangetast dat ze onveilig worden. We moeten ze dan kappen en vervangen door andere bomen.

2. De boom veroorzaakt schade aan stoep of rijweg

Soms tillen boomwortels een trottoir of wegdek op. Hierdoor kunnen voor de weggebruiker gevaarlijke situaties ontstaan. De gemeente moet als beheerder van de weg zorgen voor de veiligheid van de gebruiker van de weg. We doen dit door:

  • Versmalling stoep/rijweg. We kijken of we de omgeving van de boom kunnen veranderen, door bijvoorbeeld de stoep of de weg te versmallen en te beplanten. Zo ontstaat meer groene ruimte rondom de boom.
  • Repareren stoep/rijweg. Om het gevaar weg te nemen, verwijderen we regelmatig een deel van de kleinere boomwortels en hogen wij de stoep of weg op. Het steeds opnieuw verwijderen van boomwortels kan uiteindelijk een negatief effect hebben op de stabiliteit en gezondheid van de boom. Na verloop van tijd komt het probleem weer terug en moeten we de weg of stoep opnieuw repareren.
  • Kappen boom. Op een bepaald moment is het maximum aan herstel bereikt en is het kappen van de boom de enige oplossing.

3. Nieuwe inrichting van de ruimte

Soms moeten bomen plaatsmaken voor de aanleg van een nieuwe weg of vervanging van de riolering. Dit proberen we echter zo veel mogelijk te voorkomen. Als het kan, voeren we de werkzaamheden uit op een wijze waarbij de bomen kunnen blijven staan.

Gemeentelijk kapprogramma

Als de gemeente bomen moet kappen, nemen we dit op in het jaarlijkse gemeentelijke kapprogramma. Hierdoor hoeven we niet voor iedere afzonderlijke boom een kapvergunning aan te vragen, maar bundelen we alle afzonderlijk te kappen bomen in één kapaanvraag. Er staan geen monumentale bomen op het kapprogramma.

Bekendmakingen

Het is onmogelijk om alle bewoners persoonlijk te informeren als er een boom in hun straat wordt gekapt. Wel wordt de kapaanvraag en vergunning gepubliceerd via Bekendmakingen.

Op het kapprogramma staan alleen incidentele bomen, verspreid over de stad. De bomen maken geen deel uit van groot onderhoud-projecten.

Groot onderhoud

Bij groot onderhoud-projecten moeten soms meerdere bomen in een straat worden gekapt. Bewoners krijgen dan een bewonersbrief, of worden via een bewonersbijeenkomst geïnformeerd over de plannen.

Herplant

Bij kapaanvragen hanteert de gemeente in veel gevallen een herplantplicht. We doen ons best om hieraan te voldoen, al moet het wel mogelijk zijn om een nieuwe boom op dezelfde plek te planten. Dit blijkt in de praktijk lang niet altijd zo te zijn.

In de beleidsregels APVG vellen van een houtopstand (APVG staat voor Algemene Plaatselijke Verordening Groningen) is opgenomen dat geen bomen hoeven worden herplant wanneer het gaat om bomen in bos(plantsoen) en daar geen ruimte is om een nieuwe boom op dezelfde plek te planten.

De bomenstructuurvisie ‘Sterke Stammen’ (pdf 21,3 MB) geeft aan dat we bij de aanplant van bomen in het trottoir de bomen meer ruimte (zowel boven als onder de grond) moeten geven zodat de bomen beter kunnen groeien. Dit betekent dat er soms minder bomen in een straat passen. Er hoeft dan niet voor elke gekapte boom een nieuwe boom worden herplant.

Bij de aanplant van bomen streven we naar meer variatie in boomsoorten. Meer diversiteit maakt het bomenbestand minder kwetsbaar voor boomziekten en insectenplagen.

Aantasting door ziekten en plagen
Het klimaat verandert. Daardoor zullen de bomen in de stad vaker te maken krijgen met extreme weersomstandigheden zoals storm, wateroverlast en extreme droogte. Ook komen in Nederland steeds vaker uitheemse boomziekten- en plagen voor. Vooral bomen met een verminderde conditie zijn extra kwetsbaar voor aantasting door insecten, bacteriën of virussen.
Er wordt de laatste jaren veel onderzoek gedaan naar boomziekten. Er zijn echter nog geen wetenschappelijke verklaringen over de oorzaken van de toename van het aantal boomziekten. De bekendste boomziekten van dit moment zijn de kastanjeziekte en essentaksterfte.

De gemeente Groningen houdt van bomen

Bomen leveren een belangrijke bijdrage aan de belevingswaarde van de stad. Ook geven bomen verkoeling, zuiveren ze stofdeeltjes uit de lucht en zijn ze van groot belang voor de biodiversiteit. Daarom hecht de gemeente Groningen veel waarde aan de bomen in de stad en is ons beleid erop gericht om zoveel mogelijk groen te behouden. Helaas is dit niet altijd mogelijk omdat zowel de stad, de dorpen en ons bomenbestand continue onderhevig zijn aan veranderingen. Ook hebben we steeds vaker te maken met zieke bomen of calamiteiten zoals storm.

De gemeente Groningen heeft ongeveer 140.000 bomen in eigen beheer. We onderhouden onze bomen goed en controleren ze regelmatig op gezondheid, stabiliteit en veiligheid. De controles vinden naar gelang de leeftijd en het te verwachten risico iedere vier jaar plaats. Dit gebeurt door boomdeskundigen die advies geven over de te nemen maatregelen zoals snoeien. Als blijkt dat een boom niet meer voldoet aan de veiligheidseisen, is alleen snoeien niet genoeg. Dan moeten wij overgaan tot kappen en vragen we een kapvergunning aan. Iedere kapaanvraag wordt zorgvuldig getoetst aan de zogeheten ‘Beleidsregels APVG vellen van een houtopstand’. Wanneer een boom een acuut gevaar vormt voor zijn omgeving, hoeven we geen vergunning aan te vragen. Wij mogen de boom dan direct kappen of fors snoeien. Dit heet noodkap.

Voorafgaand aan de kap van bomen, onderzoekt de gemeente of in het kader van de Wet natuurbescherming beschermde planten of (verblijfplaatsen van) dieren in het geding zijn. Indien nodig, geven we opdracht voor een vervolgonderzoek en vragen we een ontheffing aan. In het kader van de ontheffing kan het nodig zijn om maatregelen te treffen om schade aan soorten zoveel mogelijk te voorkomen, te verzachten en te compenseren. Een voorbeeld is het laten staan van de stam in plaats van de boom volledig te kappen.

Vervangende bomen slaan goed aan

Vorig jaar heeft de gemeente op verschillende plaatsen in de gemeente bomen moeten vervangen. Onder andere aan de Winschoterweg, Peizerweg, Gangboord, Isebrandtsheerd, Noodweg, Ruskenveen en Platvoetpad. De reden om deze te verwijderen was dat ze een gevaar vormden voor de omgeving. Voor een groot deel ging het om het vervangen van oude populieren.

Populieren zijn prachtige bomen, maar een vervelende eigenschap van een populier is dat deze op bepaalde leeftijd tussen de 40 en 50 jaar oud spontaan takken laat vallen. Aangezien de gemeente hier te maken heeft met een stedelijk gebied en het op deze locaties gevaarlijk was, moest de gemeente deze bomen vervangen.

Snoeien

De inzet van de gemeente is altijd om zo lang mogelijk de bomen te behouden. In de praktijk betekent dit vooral snoeien zo lang het kan. Ook de gemeente vindt het jammer als er een grote boom vervangen moet worden, maar op een bepaald moment heeft de gemeente geen keus. Begrijpelijk dat het verwijderen van bomen vaak emoties oplevert. De medewerkers van de bomenploeg zijn bomenliefhebbers en willen niets liever dan zoveel mogelijk gezonde bomen in de gemeente.

Divers en duurzaam bomenbestand

Omdat de gemeente bomen belangrijk vindt, planten we bomen terug. Hierbij is de inzet een duurzaam bomenbestand. De gemeente zet in op diversiteit, dus meerdere soorten bomen in één rij. Ook vormt de gemeente gazons om met kruidenmengsels of beplanting voor meer insecten, bijen en vlinders. Een ander aspect is een kwalitatief hoogwaardige groeiplaats. Hierbij wordt de bestaande grond opgewaardeerd en krijgen bomen in zo groot mogelijk ondergrondse groeiplaats. Dit zijn bijvoorbeeld kratjes waarin bomen vrij kunnen wortelen. Hier wordt een natuurlijke groeiplaats nagebootst in de verharding.

De bomen die de gemeente koopt voldoen aan de hoogste eisen. Met de grootste zorg en vakmanschap worden de bomen geplant. Maar daar blijft het natuurlijk niet bij. De eerste prioriteit is dat de bomen aanslaan en gaan wortelen. De bomen hebben veel water nodig om te kunnen overleven. Voor de gemeente is het zaak dat de bomen zo snel mogelijk een goed wortelstelsel krijgen om zelfstandig water te kunnen opnemen en dat ze stabiliteit krijgen en zonder palen ter ondersteuning verder kunnen groeien.

Bomenstructuurvisie inspraakdocument